Пошук

Каляндар

 

ГРЭКА-КАТАЛІЦКІ КЛУБ ІНТЭЛІГЕНЦЫІ ІМЯ СЬВ.КІРЫЛЫ ТУРАЎСКАГА


Рефераты і даклады праслуханыя на паседжаньнях клуба
Любоў у жыцці Царквы. Паводле энцыклікі Deus caritas est Святога Айца Бенедыкта XVI
Магістр Андрэй Крот

Святы Кірыла Тураўскі – жыццё і галоўныя матывы творчасці.
Магістр Андрэй Крот

Грэка-каталіцкі клуб інтэлігенцыі ўзьнік у 2001 г. першапачаткова ў выглядзе аб’яднаньня грэка-каталіцкай інтэлігенцыі ў менскай парафіі сьв. Язэпа пад духоўным куратарствам пробашча парафіі айца Андрэя Абламейкі. Мэтай клуба было стварыць магчымасьць таварыскай размовы, узаемнага разважаньня, абмеркаваньня пытаньняў рэлігійнага жыцьця, духоўнай культуры, гісторыі цэркваў і хрысьціянскіх канфесіяў, асэнсаваньня месца і ролі рэлігіі ў грамадзкім і палітычным жыцьці.

Наўмысна была абрана для гэтай хрысьціянскай арганізацыі клубная форма (ад анг. club — грамадзкая арганізацыя, якая аб’ядноўвае людзей у сумесных навуковых, культурна-асьветніцкіх, палітычных або іншых інтарэсах). Менавіта грэка-каталіцкае хрысьціянства, ідэя уніі, пабудаваная на прынцыпах вялікай цярплівасьці і талерантнасьці, здольная згуртаваць вернікаў розных канфесіяў, а таксама неафітаў-інтэлектуалаў і ўсіх, хто шукае маральную апору свайго жыцьця ў хрысьціянскіх каштоўнасьцях, умацаваць супрацоўніцтва Царквы з навуковай і творчай інтэлігенцыяй. Зьвяртаючы ўвагу на адраджэньне на Беларусі грэка-каталіцкіх абшчын, кс. Ул. Завальнюк і докт. філасофскіх навук Ул. Навіцкі ў кнізе «Канфесіі на Беларусі» (1998) зазначылі, што ў іх склад «уваходзяць моладзь, інтэлігенцыя, якія бачаць ва ўніяцтве састаўную частку нацыянальна-культурнай спадчыны, адзін з фактараў, які фарміруе нацыянальна-этнічную сьвядомасьць».

Невыпадкова ў 2002 г. клуб атрымаў сучасную назву і імя cьв. Кірылы Тураўскага — славутага беларускага і ўсходне-славянскага асьветніка, у асобе якога спалучаліся царкоўны дзеяч і багаслоў, а таксама пісьменьнік, што ў сваіх творах закранаў маральна-этычныя і грамадзка-палітычныя праблемы. І сёньня інтэлігенцыю не могуць не хваляваць неадназначныя працэсы, што адбываюцца ў грамадзкай сьвядомасьці, духоўным жыцьці нацыі, паколькі менавіта яна (інтэлігенцыя) зьяўляецца аб’ектыўным носьбітам інтэлектуальнага і духоўнага патэнцыяла грамадзтва. Акрамя таго, інтэлігенцыя традыцыйна ўмацоўвае творчы падыход да вырашэньня актуальных праблемаў навукі і тэхнікі, эканомікі, палітыкі.

Узначаліў Грэка-каталіцкі клуб інтэлігенцыі доктар біялагічных навук Язэп Стапановіч, геабатанік і эколаг. Паседжаньні Клуба праводзяцца штомесяц, і за час яго існаваньня разгледжаны шэраг пытаньняў. Яны прысьвячаліся памятным датам, а першае паседжаньне, якое адбылося сумесна з Нацыянальным асьветніцкім цэнтрам ім. Ф. Скарыны ва ўгодкі абраньня на Рымскі Пасад Сьв. Айца Яна Паўла ІІ, было прысьвечана значэньню яго пантыфікату для ўсходне-каталіцкіх цэркваў. Даклад на гэтую тэму зрабіў а. Зьм. Грышан — настаяцель парафіі Хрыста Збаўцы ў Віцебску. Адпаведна, дату 16 кастрычніка можна лічыць днём заснаваньня беларускага Грэка-каталіцкага клуба інтэлігенцыі імя сьв. Кірылы Тураўскага.

Да дня памяці сьвятамучаніка Язафата Кунцэвіча, архібіскупа Полацкага, у лістападзе 2002 г. быў прымеркаваны даклад докт. філалагічных навук Івана Саверчанкі «Уніяцкая Царква на Беларусі: перыяд фармаваньня» і абмеркаваньне яго кнігі «Aurea mediocritas» (1998), якая асьвятляе дактрыны беларускіх пісьменьнікаў і філосафаў XVI - XVII ст. і палеміку вакол Люблінскай і Берасьцейскай уніяў. Новыя цікавыя ўдакладненьні біяграфіі і дзейнасьці сьвм. Язафата на падставе даследаваньня яго эпісталярнай спадчыны летась паведаміў рэдактар полацкага выдавецтва «Сафія» Міхась Баўтовіч.

Памяць сьв. Кірылы біскупа Тураўскага была ўшанавана дакладам магістра багаслоўя Андрэя Крата, сустрэча з якім адбылася ўвесну 2004 г. у філіі музея М. Багдановіча. Дарэчы, з а. Андрэем Кратом сябры Клуба мелі магчымасьць пазнаёміцца даволі добра. Ён яшчэ двойчы прыязджаў у Менск на паседжаньні клуба з дакладамі ужо як сьвятар. Айцец Андрэй Крот узімку 2006 г. пазнаёміў менскую грэка-каталіцкую інтэлігенцыію з галоўнымі ідэямі першай энцыклікі Папы Рымскага Бенядыкта XVI „Deus Caritas est”. Увосень 2007 года а. А. Крот распавёў пра іншы твор цяперашняга Папы Бенядыкта XVI “Ісус з Назарэту”, які ён пачынаў пісаць яшчэ як кардынал Йозэф Рацынгер .

Не абышлі ўвагай запрошаныя выступоўцы і творчасьць папярэдніка Бенядыкта XVI Яна Паўла ІІ. Агляд асноўных ідэяў з ягонай апошняй кнігі “Памяць і тоеснасьць” быў прапанаваны ўвазе чальцоў клуба магістрам тэалогіі Яўгенам Усошыным.

Вялікая ўвага надавалася гісторыі ўсходняга каталіцтва на Беларусі, неаўнійнага руху, адраджэньня Грэка-Каталіцкай Царквы ў пачатку 90-х гадоў ХХ ст. Асабліва цікавілі пытаньні заснаваньня Экзархату Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы і яго далейшага лёсу. Так, у студзені 2003 і 2005 гг., калі намі ўшаноўваецца памяць выдатнага беларускага царкоўнага дзеяча а. Антона Неманцэвіча, які ў 1939 г. узначаліў Беларускі Грэка-Каталіцкі Экзархат Украінскай уніяцкай мітраполіі, былі прачытаны даклады Сяргея Ярша «З гісторыі Беларускай Грэка-Каталіцкай (уніяцкай) Царквы: Экзарх а. Антон Неманцэвіч» і Яўгена Усошына пра новыя старонкі пакутніцкага жыцьця Экзарха. Апошнія матэрыялы зьяўляюцца пэўнай падставай для пачатку працэсу яго беатыфікацыі.

Шэраг паседжаньняў Клуба быў прысьвечаны іншым гістарычным асобам, якія пакінулі свой сьлед у гісторыі беларускай Уніі. Так, у 2006 годзе ролі Антона Луцкевіча – вядомага беларускага нацыянальнага дзеяча – у спробах адраджэньня Уніі ў пачатку ХХ стагоддзя быў прысьвечаны зьмястоўны даклад Анатоля Сідарэвіча – даследчыка жыцьця і творчасьці А. Луцкевіча.

Асобу выдатнага навукоўцы і педагога, славіста, арыенталіста, аднаго з папярэднікаў беларускага нацыянальнага адраджэньня, уніяцкага сьвятара Міхала Баброўскага ўшанавалі на паседжаньні Клуба грэка-каталіцкай інтэлігенцыі ў кастрычніку 2006 году. Са зьмястоўным дакладам, прысьвечаным асобе гэтага знакамітага царкоўнага дзеяча, у госьці да менскай інтэлігенцыі прыехала прафесар гісторыі з Гродна Сьвятлана Марозава.

Улічваючы вялікі практычны ўнёсак у ініцыятыву адраджэньня Грэка-Каталіцкай Царквы ў Беларусі вядомага рэлігійнага і грамадзкага дзеяча дэкана БГКЦ а. Яна Матусевіча ў 55-ыя ўгодкі яго народзінаў у памяшканьні касьцёла Сьв. Сымона і Алены быў праведены Дзень памяці з фотавыставай, праглядам кінастужкі і ўспамінамі пра складаны жыцьцёвы шлях і дзейнасьць айца Яна.

Акрамя мерапрыемстваў па ўшанаваньні памятных гістарычна-рэлігійных датаў і падзеяў актыўна практыкаваліся ў Клубе сустрэчы інтэлігенцыі з нагоды прэзентацыі кніг і новадрукаў. У 2002 г. прайшла прэзентацыя надрукаванай у Вільні кнігі Зьм. Санько і І.І. Саверчанкі «150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі», выданьню якой асабіста спрыяў а. Аляксандр Надсан, а дапамагалі яе рыхтаваць Я. Кулік, А. Разанаў, М. Чарняўскі і інш. вядомыя людзі.

У студзені 2004 г. у музеі Я. Купалы сумесна з выдавецтвам «Дыярыюш» была арганізавана урачыстая прэзентацыя ўбачыўшай сьвет у Беларусі кнігі ўспамінаў а. Язэпа Германовіча (пісьменнік Вінцук Адважны) «Кітай — Сібір — Масква» (1962). Да гэтай падзеі асабліва актыўна спрычыніўся Апостальскі Візітатар для грэка-католікаў Беларусі архімандрыт Сяргей Гаек. А ў канцы таго ж 2004 г. прэзентавалася кніга, прысьвечаная актыўнаму беларускаму рэлігійнаму і грамадзкаму дзеячу ў эміграціі а. Чэславу Сіповічу. На гэтай сустрэчы прысутнічалі аўтар кнігі Апостальскі Візітатар для беларусаў-католікаў замежжа мітрафорны протаярэй Аляксандр Надсан, яе выдавец — галоўны рэдактар выдавецтва «Тэхналогія» Зьм. Санько і шматлікая беларуская інтэлігенцыя.

Дарэчы, гісторыя беларускіх марыянаў, асабліва друйскіх айцоў, а менавіта прадстаўнікамі гэтага манаскага ордэна былі памянёныя вышэй айцы Ч.Сіповіч, Я.Германовіч, заўсёды выклікала цікавасьць грэка-католікаў сваёй адданасьцю беларускай ідэі і высокім патрыятызмам. І таму з вялікай увагай была заслухана пранікнёная лекцыя айца-марыяніна Роберта Крывіцкага «Уладыка біскуп Ч. Сіповіч і айцы-марыяне — другая палова ХХ ст».

Па ініцыятыве прафесара Юрыя Хадыкі прайшла ў клубе дыскусія адносна суіснаваньня так званых «усходняга» і «заходняга» рэлігійных сьветапоглядаў, іх уплыву і ролі грэка-візантыйскай філасофіі на развіцьцё ўсходне-славянскіх народаў. У гэтым рэчышчы была абмеркавана кніга рэлігійнага філосафа кн. Валконскага «Каталіцтва і Сьвятое Паданьне Ўсходу».

Як вядома, на Беларусі засталося шмат паганскіх звычак, звязаных з культам прыроды, і рэлігійна-магічная абраднасьць, якая ў пэўнай ступені асімілявалася хрысьціянскай Царквой. Так, некаторыя царкоўныя сьвяты паступова злучыліся са старажытнымі народнымі сьвятамі. З гэтай нагоды цікавы этна-культуралагічны экскурс у практыку святкаваньня Калядаў на Беларусі зрабіў кандыдат гістарычных навук Эдвард Зайкоўскі.

Абмяркоўваліся ў Клубе таксама і надзённыя пытаньні культурнага жыцьця нашай краіны. Улічваючы складанасьць сітуацыі з захаваньнем і рэканструкцыяй гістарычных помнікаў, на паседжаньне Клуба быў запрошаны вядомы беларускі мастак і грамадзкі дзеяч Мікола Купава, які хвалююча паведаміў пра гісторыю, архітэктуру і сучасныя праблемы Верхняга горада беларускай сталіцы.

Натуральна, што перыядычна ў клубных сустрэчах і дыскусіях узьнікалі пытаньні аб лёсе, ролі, дзейнасьці, уплыве і сувязях рэлігіі з грамадзкім і палітычным жыцьцём краіны. Таму вельмі цікава было паслухаць думку пра гэта маладога інтэлігента і літаратуразнаўцы, супрацоўніка газеты «Культура», верніка грэка-каталіцкай парафіі Сьв.Язэпа Ільлі Сьвірына. Яго рэфлексіі дапамаглі слухачам зразумець сьветапогляд маладога пакаленьня і праблемы новай генерацыі творчай інтэлігенцыі.

Апрача маладых творцаў, сярод асабліва запрошаных на паседжаньні Клуба былі і сталыя, вядомыя ў Беларусі і за яе межамі дзеячы культуры. Увесну 2006 году Клуб інтэлігенцыі гасьціў вядомага гісторыка, літаратара, майстра гістарычнага апавяданьня Уладзімера Арлова. Ён падаў да ўвагі гасьцей Клуба і сталых ягоных удзельнікаў цікавы расповед пра жыцьцё і чыны нябеснай апякункі Беларусі сьв. Еўфрасіньні Полацкай, значэньне яе асобы і дзейнасьці актуальнае для беларусаў-хрысьціянаў (і не толькі хрысьціянаў) і да сёньня.

Апошняе ў 2007 годзе паседжаньне Клуба наведаў паэт Алесь Разанаў. Сустрэча мела характар нефармальнай размовы паміж творцам і прысутнымі. Падчас сустрэчы сам паэт і прыхільнікі ягонай творчасьці чыталі ўлюбёныя творы. Асаблівая ўвага была нададзеная “Кнізе ўзнаўленьняў” – зборніку перакладаў са старабеларускай мовы твораў беларускіх хрысьціянскіх пісьменьнікаў.

Сьвятлана Бельская
кандыдыт біялагічных навук,
Сакратар Kлуба

а. Яўген Усошын STM
Kапелан Клуба

Copyright 2008 Язэп.org
Пры выкарыстаньні матэрыялаў пажадана спасылка.
Design by Zmicier